Tứ đại điều hòa là gì

Phật giáo Đại thừa có 1 số ít thuật ngữ, như “ Tứ Đại giai không ”, “ Tứ Đại khổ không ” hay “ Thân Tứ Đại ” … mà trong đời sống hàng ngày tất cả chúng ta thường hiểu chung chung rằng mọi Danh, Lợi, Tài, Sắc rồi chỉ là cát bụi, giả tạm mà chưa đồng cảm hết nghĩa lý thâm thúy lời dạy của đức Phật ? Sự ngộ nhận lặp đi lặp lại rồi “ tam sao thất bản ” càng khiến cho nhiều người lầm tưởng Tứ Đại giai không là Tửu, Sắc, Tài, Khí, lấy đó để hí họa những kẻ tham tài, tham sắc, háo danh lợi. Hay nhà kinh doanh kinh doanh những bộ tượng Tứ Đại giai không với hình tượng những chú tiểu hoặc tượng bốn chú khỉ bằng đồng Không Nghe, Không Nhìn, Không Nghĩ, Không Nói và cho rằng đó là biểu trưng cảnh giới cao nhất của thiền định … ?

Trên thực tế, “Tứ Đại giai không” là sự thuyết minh của Phật giáo đối với bản chất, hiện tượng của vũ trụ và nhân sinh, trong nó ẩn chứa nghĩa lý thâm sâu có quan hệ mật thiết tới Nhân Ngã, điều đó nằm ngoài sự lý giải của những người chỉ theo đuổi về Tửu, Sắc, Tài, Khí hay những lý giải ngộ nhận khác.

“ Tứ Đại giai không ” tức là chỉ bốn nguyên tố hợp thành những vật thể gồm Địa ( đất ), Thủy ( nước ), Phong ( gió ), Hỏa ( lửa ), Khái niệm về Tứ Đại này được Phật giáo làm thâm thúy và tăng trưởng lên từ tư tưởng vốn có của triết học Ấn Độ, những nguyên tố đó hoặc thêm một vài nguyên tố khác cũng được tư tưởng triết học Phương Tây và Phương Đông từ rất lâu rồi nhận thức và tìm hiểu và khám phá bản thể thiên hà như thuyết Ngũ hành kim, mộc, thủy, hỏa, thổ của Trung Quốc hay đất, nước, khí, lửa của Hy Lạp cổ đại …Địa : Có tính rắn chắc, tương hỗ vạn vật khiến vạn vật không sai lầmThủy : Có tính lỏng, ướt thu nhiếp vạn vật làm cho vạn vật không rời rạcHỏa : Có tính nóng ấm, làm vạn vật trưởng thành không hư hạiPhong : Có tính lưu động, sinh trưởng vạn vật, điều tiết không chướng ngạiBốn nguyên tố đó được gọi là Tứ Đại vì thể tính của Chủng Tứ Đại đó to lớn, biến nhất thiết Sắc pháp ; hình tướng của Chủng Tứ Đại hoàn toàn có thể to như núi cao, biển sâu, gió lốc, đại hỏa nên có ý nghĩa là hình tướng to lớn, đồng thời tính dụng phát huy của Tứ đại to lớn, làm sinh trưởng vạn vật do đó được gọi là Địa Đại, Thủy Đại, Phong Đại và Hỏa Đại .Vạn vật, hiện tượng kỳ lạ trong thiên hà đều dựa vào Tứ Đại mà thành hình, ví như cây muốn nở hoa xanh tươi thì cần đất đai phì nhiêu, đất đai chính là “ Địa Đại ”, nước tưới khá đầy đủ là “ Thủy Đại ”, ánh sáng ấm cúng là “ Hỏa Đại ”, khí gió điều hòa là “ Phong Đại ”, thiếu đi một trong Tứ Đại thì hoa không nở rộ tốt tươi. Sắc thân của chúng sinh hữu tình cũng vậy, đều do giả Tứ Đại mà hợp thành, giống như con người, động vật hoang dã cấp cao trong ngoài hành tinh thì thịt da, xương cốt là Địa Đại có tính rắn chắc, máu mủ dịch đờm là Thủy Đại có tính lỏng ướt, nhiệt độ ấm nóng của khung hình là Hỏa Đại, hơi thở hô hấp là Phong Đại. Cơ thể sống sót của tất cả chúng ta do Tứ Đại hợp thành, một trong Tứ Đại điều tiết không không thay đổi sẽ khiến khung hình sinh ra những tật bệnh tương quan, nếu Tứ Đại trong thân thể phân tán, sinh mệnh liền tử trận, hơi thở hô hấp quay trở lại Phong Đại, sự ấm nóng khung hình trở về Hỏa Đại, máu mủ dịch đờm quay trở lại Thủy Đại và thịt da xương cốt trở về Địa Đại. Do đó, vạn vật trần gian hay thân thể của chúng sinh hữu tình đều là giả tướng của Tứ Đại hòa hợp mà tạo thành chứ không có một thực thể nhất định nào khác .Ví dụ như trong núi rừng cứng rắn thì Địa Đại tương đối tăng trưởng, trong biển hồ khí ẩm thì Thủy Đại tăng trưởng, ba Đại khác tiềm phục đợi chờ những điều kiện kèm theo hòa hợp nhân duyên mà hiển hiện lên tướng dụng của nó. Khi nhiệt độ của nước dưới 0 độ nó sẽ ngưng kết thành băng tuyết, trở thành Địa Đại, khi nhiệt độ lên tới hơn 100 độ nó biến thành thể khí, trở thành Phong Đại. Tứ Đại hễ gặp duyên liền sinh ra sự biến hóa nên bản thể của những đặc tính đó cũng đã là khó được, cho nên vì thế “ Tứ Đại giai không ” chính là chỉ chân lý vạn hữu của thiên hà đều là vô thực thể, những thực thể có hình trạng đều là giả hợp mà thành, khi Tứ Đại ly tán thì thực thể hoại diệt .Chúng ta nếu chưa đồng cảm nghĩa lý thâm thúy của Tứ Đại giai không nên trong đời sống thường ngày phát sinh ra nhiều khổ đau, sân si tạo nghiệp. Thấy thế sự bể dâu, biến hóa quay cuồng mà tinh thần thất loạn, gặp sinh ly tử biệt mà bi thiết ai oán, đối lập với danh lợi mà mê mờ tâm can, thậm chí còn tự thân dằn vặt, khổ sở. Chấp lấy vật ngoài thân làm chiếm hữu của mình để tìm cầu sự phù phiếm xa hoa, mong ước lục căn vui thú mà tạo nghiệp sinh tử luân hồi, nung nấu trong trần lao ngũ dục .Phật giáo Đại thừa có Tứ Đại giai không là muốn dẫn dắt tất cả chúng ta đồng cảm sự hư ảo giả tạm của quốc tế vật chất, cái không thực của quốc tế vật chất. Cái Không của Đức Phật là không tham đắm, si mê, không dính mắc, không chấp thủ chạy theo hình sắc, sinh diệt chứ không phải đức Phật hoàn toàn có thể dùng phép thần thông để làm tan biến đi tổng thể. Lãnh hội điều đó giúp tất cả chúng ta phản tỉnh bản thân, tu tâm dưỡng tính phát huy vô lượng những tài bảo trong tâm để tìm cầu niềm hạnh phúc thật sự, tìm cầu niềm hạnh phúc vĩnh hằng trong đời sống niềm tin của tất cả chúng ta khiến thân tâm thường an nhàn, sáng suốt và thanh tịnh .

Tác giả: Nguyễn Thắng

Tạp chí Nghiên cứu Phật học – Số tháng 7/2019

Thẻ tìm kiếm: Số tháng 7/2019

Bốn đại đều không có nghĩa là xóa bỏ bốn đại thành hư không hay sao ?
Người không hiểu Phật pháp, sẽ nói : “ Bỏ rượu, bỏ sắc, bỏ tiền tài, bỏ cả hơi thở thì sẽ xóa không bốn đại ” .
Kỳ thực, nói như vậy là lấy râu ông nọ cắm vào cằm bà kia. Bốn đại mà sách Phật nói là bốn nguyên tố vật chất lớn : Đất, nước, lửa, gió ( địa thủy hỏa phong ) .
Khái niệm bốn đại không phải là ý tưởng của Phật giáo. Đó là hiệu quả của quả đât trong bước đầu tìm hiểu và khám phá bản thể của ngoài hành tinh. Trong lịch sử dân tộc tư tưởng của triết phương Tây và phương Đông, đều có xu thế khám phá và nhận thức bản thể của ngoài hành tinh như vậy, như thuyết ngũ hành ( thủy, hỏa, kim, mộc, thổ ) chép trong Kinh Thư Trung Quốc, kinh sách cổ Veđa của Ấn Độ, có chép thế giới hình thành trên cơ sở 5 nguyên tố tự nhiên là đất, nước, lửa, gió, không. Triết học gia Hi Lạp cổ đại, Empedocle cho rằng có bốn nguyên tố lớn không bao giờ thay đổi là khí hơi, nước, đất và lửa .
Nói tóm lại, dù là thuyết ngũ hành hay ngũ đại, hay tứ đại, chúng đều là những nguyên tố cơ bản của giới vật lý. Nếu chỉ dừng ở đây, ách tắc ở đây, thì đó là duy vật luận, hay là tiền thân của duy vật luận .
Thuyết bốn đại đều là không, vốn là tư tưởng vốn có của Ấn Độ nhưng được tăng trưởng thêm phần thâm thúy và “ Phật giáo hóa ”, vì địa, thủy, hỏa, phong là bốn nguyên tố vật lý lớn của thiên hà, như núi non đất đai thuộc về địa đại, sông biển thuộc về thủy đại, ánh sáng, sức nhiệt mặt trời thuộc về hỏa đại, không khí lưu chuyển thuộc về phong đại. Nếu nói về tính lý của khung hình con người thì tóc, xương thịt thuộc về địa đại ; máu, những chất lỏng bài tiết thuộc thủy đại ; sức nóng trong người thuộc về hỏa đại, khí hô hấp thuộc phong đại. Nếu đứng về thuộc tính vật lý mà nói thì cái gì thô cứng thuộc về địa đại, cái gì ướt thuộc về thủy đại, cái gì nóng ấm thuộc về hỏa đại, cái gì hoạt động thuộc về phong đại. Thế nhưng, dù có nghiên cứu và phân tích thế nào thì bốn đại là thuộc về giới vật chất chứ không thuộc giới ý thức. Do đó, phái duy vật luận cho rằng bốn đại là nguyên tố cơ bản của thiên hà. Thế nhưng, Phật giáo không đống ý một quan điểm như vậy .
Thuyết bốn đại có điểm độc lạ giữa Đại thừa và Tiểu thừa. Đối với Phật giáo tiểu thừa, bốn đại là những nguyên tố cơ bản tạo ra hiện tượng kỳ lạ vật chất, gọi là tứ đại chủng ( chủng là hạt giống ). Ý tứ là bốn đại là hạt giống của tổng thể mọi hiện tượng kỳ lạ vật chất. Nếu bốn đại mà được phân phối điều hòa, thì hiện tượng kỳ lạ vật lý phồn vinh, nếu bốn đại xích míc xung đột, thì hiện tượng kỳ lạ vật lý tiến tới giải thể, tiêu diệt. Hiện tượng sinh lý cũng như vậy. Người sở dĩ mắc bệnh là vì bốn đại không điều hòa. Tiểu thừa nhận thức sắc thân con người là do bốn đại tạo thành, mục tiêu là để chúng ra đừng chấp sắc thân là ta, rồi tạo ra những nghiệp sinh tử luân hồi. Nếu chứng được lý ngã không thì sẽ vào được cảnh giới Niết Bàn của Tiểu thừa, không còn bị luân hồi sinh tử nữa .
Còn Phật giáo Đại thừa thì không xem bốn đại là Nguyên tố cơ bản mà là hiện tượng kỳ lạ vật chất, là hư giả, không phải là thực. Các hiện tượng kỳ lạ sinh lý hay vật lý hình thành là dựa vào bốn đại làm tăng thượng duyên chứ không phải là yếu tố cơ bản và có thật. Tiểu thừa tuy xem sắc thân là vô ngã, là không có thực nhưng bốn đại là những pháp cực vi thực có. Phật giáo Tiểu thừa tuy không phải là duy vật luận, nhưng là đa nguyên luận .

Thực ra, Phật giáo không phải chỉ xem 4 đại là không mà xem cả 5 uẩn cũng đều là không, mà 4 đại chỉ tạo ra một uẩn mà thôi, tức là sắc uẩn.

Năm uẩn là gì ? Năm uẩn là sắc, thụ, tưởng, hành, thức. Trong 5 uẩn, chỉ có sắc uẩn là thuộc về giới vật chất .
Năm uẩn là pháp sinh tử trong ba giới. Chỉ có chứng ngộ năm uẩn là không thì mới siêu việt được cảnh giới sinh tử của ba giới. Cho nên Phật giáo không phải chỉ nói bốn đại là không mà còn tiến thêm bước nữa, nói 5 uẩn cũng đều là không. Trọng tâm của Phật giáo, không phải lấy 4 đại làm chủ mà lấy thức uẩn làm chủ, còn ba uẩn ý thức kia ( thụ, tưởng, hành ) chỉ là những kẻ phụ trợ cho thức uẩn mà thôi, làm tỏ rõ hiệu quả to lớn của giới niềm tin mà thôi. Do đó, Phật giáo không phải là duy vật luận mà là duy thức luận.